sábado, abril 29, 2006

Lobby-en boterea: Repsol YPF

Espainian, Europan bezala, lobby-a profesionalizazio gutxiko jarduera da oraindik, ez dago AEBn bezain araututa, baina horrek ez du esan nahi hemen interes taldeek, eta bereziki enpresa handiek, eragin handirik ez dutenik. Bestalde, erregulatzea, beharbada, etorri egingo da, izan ere, Corporate European Observe (lobby-en jarduera ikertzen duen erakunde independientea) Europar Batasuna lobby-a arautzen duen lege baten sorrera sortu dezan bultzatzen ari du. Politikoengandik babesa lortzeko saiakera egiten duten instituzio politiko desberdinetatik, Espainian Repsol YPF bereziki aipagarria da, lortzen dituen "faboreak" bereziki nazkagarriak direlako.

Repsol YPF Europar Batasuneko lobby enpresarial garrantzitsuenaren, ERT-ren (European Round Table), kide da beste enpresa erraldoiekin batera: Shell, Philips, Bayer, Unilever, Telefónica, Nestlé... ERT-aren bitartez multinazional hauek gobernu nazionalak zein europearrak presionatu egiten dituzte. Baina horrez gain, Repsol YPF beste lobby bateko kide da: "Industria Kimikoaren Kontseilu Europearra", eta horren bitartez ere bere interesak bultzatzea lortzen du

- Taldearen deskribapena: noiz sortu, zertara dedikatu, non egiten dituzte negozioak...
Repsol YPF munduko lehenengo 10 petrolio-enpresa pribatuen artean kokatzen da, eta liderra da Espainian zein Argentinan (horietako herrialde bakoitzean merkatu kuotaren %47 inguru duelarik). Energia eta petrokimikaren sektoreetan jarduten duen enpresa da: araketan, produkzioan, birfinketan, banaketan, marketinan, kimikan, Gas-an eta elektrizitatean. 4 kontineenteetan aritzen da, 28 herrialdeetan negozioak dituelarik eta, aktiboei dagokionez, Latinoamerikako enpresa energetiko handiena da. Petroliotik urtutako gasen negozioan (GLP), Repsol YPF munduko 3. konpania nagusia da. Horrez gain, zuzenean edota bere afiliatuen bidez, Gas Naturala banatzen die Espainiako eta Latinoamerikako 9 milioi bezeroei.

2004an Repsol YPF-k 1.075 milioi euroko etekin netoak izan zituen.

Repsol YPF enpresaren organigrama hurrengoa da: (presidentea: Antonio Brufau)



(1) ASTRA: E&P, Refino & Marketing, LPG, Gas.

(2) REPSOL PERU: Refino, Marketing, LPG.


Aipatzekoa da Repsol YPF eta Gas Natural enpresen arteko harreman estua, Repsol YPF-ren erreserben %65-a gasa baita.

Repsol YPF-k Espainia osoan zehar 20 botilatze- eta biltze- zentro ditu. Horrez gain, 9 eraztegi ditu: horietako 5 Espainian, 3 Argentinan eta bat Perún eta eguneko 1,2 milioi kupel errefinatu egiten ditu. Gainera, beste 3 eraztegietan partizipazioak ditu. Bere petrolio-produktuak Europan eta Latinoamerikan zehar sakabanatutako 6.900 salmenta-guneetan banatzen ditu. Bere merkatu garrantzitsuenak, Europako Hegoaldeko herrialdeak eta MERCOSUR-eko herrialdeak dira.

Repsol YPF enpresa espainiar-argentinarraren sorrera: 1987an Espainiako estatuak hidrokarburoen sektorean zituen partizipazioetatik Repsol enpresa espainiarra sortu zen. Geroago, hidrokarburuoen sektorearen desmonopolizazioa eta liberazioa etorri zen eta, ondoren, 1999an, Repsol-ek Argentinako YPF petrolio-enpresa erosi zuen, Repsol YPF bihurtuz horrela.

Espainian Repsol YPF-ren zerbitzu estazioak 3 marka desberdinei dagozkie: Repsol, Campsa eta Petronor. Argentinan, bere aldetik, estazioek YPF izena mantendu dute, bertoko kontsumitzaileen lotura-harremanak gogoan hartuz.

Petrolioaren prezioen gorakadak Repsol YPF-rengan izan dituen ondorioak: Logikoa denez, petrolioaren prezioen igoerek petrolio-enpresen irabaziak handitzen dituzte, hala ere, Repsol YPF izan da igoera honetatik sektoreko enpresa guztietan mozkinik txikiena atera duena. Horren arrazoia taldeak Argentinan duen eraginpea eta gasaren negozioa dira. Prezioen gorakadaren ondoriozko etekinen zati gehiena Argentinako gobernuak eskuratzen du. Gainera, Argentinan gasa merkatu lokala da eta, ondorioz, petrolioaren prezioek ez dute bertan eraginik.

2000. urtean Repsol YPF-k "repsolypf.com" internet ataria atera zuen. Oso web orrialde zabala eta sakona da, baina bertan ibili ostean konturatu naiz propaganda gune ikaragarria dela, logikoa denez. Repsol YPF-k ustez egiten dituen ekintza sozialak, ekologikoak... goresten dira bertan, horrela enpresaren irudia garbituz eta "berdetuz". Ingurugiroari dioten errespetua etengabe azpimarratzeaz gain, hainbat proiektu sozial eta kulturalen zerrenda topatu daiteke, besteak beste, honako arlo hauetan jarduten dutelarik: hezkuntza, osasuna, gizarteratzea, musika, artea, ondare historikoa...

"Repsol YPF se compromete a conducir sus actividades de manera que se minimicen los impactos medioambientales negativos y se alcance un alto nivel de seguridad en sus procesos, instalaciones y servicios, prestando especial atención a la protección de los empleados, contratistas, clientes y entorno local." (2004an Repsol YPF enpresaren 8 langile hilik soertatu ziren lan istripuetan).
- Repsol YPF-ren presio lanak:
Enpresa guztiek interesak dituzte eta denei gobernuaren jarduera batzuk beste batzuek baino gehiago komeni zaizkie, azaleko maila baten bada ere (adibidez zega-tasari dagokionean). Enpresa oso handiek, ordea, gobernuaren erabakietan eragiteko kapazak dira: Telefónica, BBVA, Repsol YPF...

Repsol YPF-ren interesak, jakina, bere irabazi ekonomikoei eragiten dioten arlotan zentratzen dira. Honenbestez, neurri ekologikoak hartzea eragozten saiatuko da... Aurka beste hainbat interes talde topatuko dituelarik: talde ekologistak, beren jardueraren berri izanik haren aurkako kanpainak bultzatzen dituzten mugimendu sozialak, euren errekurtsoen jabe izan nahi duten herrialdeak (Bolivia)... Baina goazen hau guztia adibide batzuekin hornitzera.

► Hasiera baten, Kyotoko gailurra baino lehen, enpresek aldaketa klimatikoa ezeztatuko zuten zientifikoak finantzatzen zituzten. Gero, ONUak agerian utzi zuenean planetaren berotzea ematen ari dela, halako praktikak zentzua galdu zuen. Hala ere, Kyoto-ko protokoloarekin bueltan hainbeste denboraz aritu ostean, azkenean emisioak handituz jarraituko dute, izan ere, Kyoto kutsaduraren merkantilizazioa besterik ez da izan. Tasa batetik gora kutsatzeagatik ordaindu beharra dago, baina ordainduz gero, kutsatu diteke. Gainera, aberatsenek gutxi kutsatzen duten herrialde pobreei euren kutsadura tasak erosi diezaiokete. Petrolio-enpresek, ziur asko, lobby egiten aritu ziren Kyotoko negoziazioetan, baita Repsol YPF ere.

► Munduko Bankua edo Nazioarteko Moneta Fondoa bezalako erakundeek legediaren eraldaketa bultzatu eta finantzatu dute herrialde latinoamerikanoetan, atzerriko enpresen mesedetan. Aldaketen ostean, herrialde hauek zerga murritzagoak jaotzen dituzte eta enpresen erregulazio ahalmena galtzen dute. Munduko erakunde hauek multinazionalen presioa jaso dute, ez dago dudarik, beraz, Repsol YPF ere kokatu genezakeen lobby lan horretan.

► Kanariar irletatik hurbil dauden uretan lan egiteko, Repsol YPF taldeak gobernuaren dekretu baten beharra zuen, bere jarduera baimenduko zuena. Kontua da Marokok ur horiek beretzako erreklamatzen dituela. 2001ean Aznarren gobernuak real dekretu bat egin zuen zeinaren bitartez Repsol YPF-ri ur horietan 6 urtez lan egiteko (petrolioa bilatzeko eta aurkituz gero berau lortzeko) baimena ematen zion. Jakina Marokok horren aurka agertu zen, baina gobernuak ez zion kasurik egin. 2004. urteko otsailean, Auzitegi Gorenak dekretua bertan bera utzi zuen, forman hutsune bat azaltzen zuela argudiatuz: ez zen aldez aurretiko ingurugiro ikerketa behartu. Repsol YPF-k, formako hutsunea baino ez zela izan esan zuen, baieztatu baitzuen haiek beti aldez aurretiko ingurugiro ikerketak egiten dituztela, noski. Ondorioz, martxoko hauteskundeak igarota eta gobernu berriaren hautaketarekin, Repsol YPF-k Zapatero arautegi berria atera zezan nahi zuen, zulaketekin jarraitu ahal izateko. Baina Zapaterok ez zion halako baimenik eman nahi Marokoko agintariak aurka izanik eta, ondorioz, denak pozik uzten zituen formula hartu zen: Repsol YPF-k zulaketekin jarraituko zuen, baina petroliorik aurkitzekotan Marokok etekinen portzentai bat jasoko zuen. Enpresak ez zuen arazorik nahi Marokorekin eta bere adostasuna azaldu zuen erabaki honen aurrean. Kontua da, aitortzen ez duten arren, enpresak erabakia entzun ondoren bere adostasuna azaldu baino askoz gehiago egingo zukeela. Ziur asko honetan, beste hainbat erabakietan bezala, enpresak lobby gogorra bideratu zuen.

Kasu honetan, Marokoko gobernuaz gain, Kanariar irletako ekologisten interesak aurka izan zituen Repsol YPF-k.

► Argentinako gobernuak petrolio esportazioen gaineko zerga ezartzen du eta, ondorioz, Repsol YPF-k zerga hori desegiteko edo murrizteko ahaleginetan murgildurik dago.

► 2004. urtean, Antonio Brufau (Gas Natural enpresaren presidentea zena) Repsol YPF elkartearen presidente bihurtu zen, Alfonso Cortina ordezkatu zuelarik horrela. Repsol YPF-k hori erabaki enpresariala izan zela esan bazuen ere, argi geratu zen erabaki horren atzetik La Caixa-ren presioa egon zela. La Caixa petrolio-enpresaren akziodun nagusia da eta ez zegoen ados Repsol YPF-ren kontseiluan zuen pisu eskasarekin. Presidente aldaketa honek Zapateroren gobernuaren begi onekoa jaso zuen eta argiro inork aitortu ez bazuen ere, Kataluñari eginiko "fabore" hori, 2005eko estatuko aurrekontuetan katalanen onarmena izaterakoan lagungarri soertatu zen. Presidente aldaketaren ostean La Caixak Repsol YPF-n zuen pisua handitzea erabaki zuen eta kutxako presidenteordea, Jordi Mercader (administrazio sozialistako kide ohia), enpresaren kontseiluan sartu zuen. Barregarria da PP-k gobernua kritikatu izana, enpresa pribatuetan esku hartzen ari zuela leporatuz, kontutan izanda Aznarren gobernuak halako operazio ugari egin zituela.

► Egitez, Espainiako gobernuak Repsol YPF-n urrezko akzioa izan du 2006ko otsailaren 6ararte. Ordurarte, enpresa erosteko asmoa zutenek gobernuaren baimena jaso behar zuten, baina akzioa otsailean agortu zenez, enpresa burtsan duen balioa izango du babesle bakarra. Hala ere, Argentinako gobernuak betoa izaten jarraitzen du.

► Santa Cruz-eko Las Heras-en (Bolivia) krisia eman zen urte honetako otsailean. Badirudi bertoko petroleroek greba egin zutela, baina izugarrizko errepresioa jaso zuten eta egoera horretan protestak areagotu ziren, Las Heras-era jendez beteriko autobusak iristen zirelarik laguntza eskeiniz. Krisiaren ondorioz, petrolio enpresak, horien artean Repsol YPF, erregioaren militarizazioa eskatu zuten. Laister petrolioaren beharra zuten komertzianteek, eta beste hainbatek lobby-ra batu ziren eta agintari lokaleei poiliziaren presentzia handitzea eskatu zioten. Eskatu eta lortu.

► Repsol YPF Venezuelako Markaiboko lakuan, Colombiako ohianean, Peruko kostetan eta ohian zentralean eta Ekuadorreko Yasuni Parke Nazionalean sartu da. Mexikoko golfoan itsas-plataformak eraikitzen ditu eta Argentinako eta Boliviako "Chaco-ko areetan" putzuak irekitzen ditu. Txileko Mapucheen lurretan ere putzuak "a cielo abierto" zabaltzen ditu, komunitate indigenaren etorkizuna batere kezkatzen ez diolarik. Gero eta gehiago barneratzen ari da Amazoniako basoetan, lehen errepideak eraikitzea garestiegi ateratzen bazen, orain petrolioaren prezioen gorakadarekin onuragarria soertatzen baita.

Repsol YPF behin baino gehiagotan animalien ehiza ilegala egiteagatik, ibaien deforestazioa sorrarazteagatik, zuhaitzak ilegalki mozteagatik eta hondakin solidoen isuriketengatik zalatu dute. Sinatutako kontratuak ez betetzeagatik askotan jaso ditu zalaketak baita ere (indigenak kontsultatuko dituela, eurentzako kanpamentuak eraikiko dituela... sinatzen du eta halakorik ez du betetzen).

Ekuadorreko Amazonian 30 urtez petrolioa trinkoki esplotatzen aritu da Repsol. Hor gertatutakoa ikusirik (kutsadura, jendearen irtenarazteak...Guztiz isolaturik bizi izan duten gizarteentzat, zibilizazioaren etorrera aldaketa oso bortitza da) ez da harritzekoa shuar, achuar, zápara edo quichua herriek euren lurretan enpresaren sarrera ezeztatzea. Ezezkoarekin gatazka armatuak etorri ziren eta, dena den, gobernuak Repsol YPF-ri bidea biguntzen dio.

Langileen sindikatua indartsua deneko tokietan (Kolonbian, adibidez) petrolio-multinazionalek sobornoekin sartu ezin badira eta militarizazioa ere posible ez bada, paramilitarrak erabiltzen dituzte. Kolonbian gerrillari aurka egiteko oligarkiek ordaindutako taldeak bezala jaio zirenak, enpresa transnazionalek finantzatzen dituzten talde ultra eskuindarrak bilakatu dira. Enpresa hauek lekualdatze bat sortu behar dutenean, talde hauek herririk herri doaz jendea indarkeriaz botatzen edo berauek hiltzen. Zenbait sarraski egiten sartzen dira eta hori ikusirik, jendeak dituen 4 gauza hartu eta badoa. Kolonbiaren kasu hartan, talde paramilitar hauen ondoren FARC deritzona sartu zen (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia) eta bombardeaketak hasi zituen baita ere. Gerra dinamika hartan FARCA petrolio enpresekin akordioetara ailegatzen hasi zen. Repsol YPF "txertoa" deritzona ordaindu zuen, hots, atakerik ez jasotzeko zerga bat.

Eta non dago presioa guzti honetan? Bada ekintza hauek estaltzean eta, gainera, euren burua ekologistatzat eta sozialtzat erakustean izaten duten erreztasunean. Askok dute beren jarduera kritikagarrien berri eta batzuek protestak antolaten dituzte, baina hala ere, Repsol YPF-ren presioak indartsuagoak izan behar dira denak isilaratzen baititu, komunikabideak berziki.

Kontrako interes taldeak, kasu honetan, kaltetutako herriak, talde ekologistak... dira. Esate baterako, "Amazonía sin petroléo" izeneko kanpaina jendetsua burutu zen, zeinak Repsol YPF-ren jarduerak gogor kritikatzen zituen eta komunikabideen desinformazioa zalatzen zuen. Edota "Un Ojo en Repsol" izeneko sarea, zeinak enpresaren jarduera ez-zilegiak ikertzen eta zalatzen dituen

► Repsol YPF multinazionala Latinoamerikako herrialde baten sartzen denetik, bertoko jendeak ondorio latzak pairatzen hasten ditu, izan ere, herrialdeko erakunde arautzaileek inoiz ez dituzte enpresa mota hauen jarduerak benetako kontolpean ezartzen. Repsol YPF-k komunitateak pixkanaka pixkanaka erosten doa. Ez du eskolarik eraikitzen herrira iritsi bezain pronto. Hasiera baten arroz sakutxoak banatzen ditu eta komunitateek enpresarako onuragarriak diren ekintzak egiten dituzten heinean sariketak jasotzen dituzte, gero eta ordainketa handiagoak.

Gobernuak, Repsol YPF-ren defendatzaileak izaten amaitzen dute, honek egindako presio eta ordainketen truke. Esate baterako, Ekuadorreko Gustabo Noa presidentearen adibidea jarri ohi da zeinak OCP-a (Oleoducto de Crudo Pesado) eraiki zuena enpresaren mesedetan eta hainbat etnia amazonikoren biziraupen fisiko zein kulturalaren kaltetan.

► 2001. urtean Repsol YPF bere gasolindegiei publikorako salneurriak ezarri zizkien. Delitu horren aurka Konpetentziaren Defentsarako Auzitegiak (TDC) 500 milioi pesetako multa ezarri zion enpresari. Auzitegiak enpresaren aurka jakatu zuela iruditu zitekeen, baina datuek kontrakoa erakusten dute: Prezioen ezarpenaren delituak enpresari bere salmenta bolumenaren %10-eko multa ezartzeko aukera ematen du.
Repsol YPF 1.000 milioi baino gehiago irbazten ditu eguneko, jai egunak barne, beraz, 500 milioiko multa hark ez zizkion egun erdiko etekinak baino ez suposatu.

► Horretaz guztiaz gain, Repsol YPF eragilea da bizitza sozialaren arlo askotan: ikerketa teknologikoak bultzatzen ditu (komeni zaizkion proiektuak bultzatuz, beraz) hitzaldiak eta seminarioak eskeintzen ditu... eta, garrantzitsuena, patrozinatzaile izugrria da (Munduko motor txapelketak, Artea...). Gauzak horrela, museo bati dohaintza kopurutsu bat eginez gero, prentsan enpresa on eta eskuzabala bezala agertuko da.

Azkenik, esan beharra dago enpresek gobernuarengan egiten dituzten presioez gain, aipagarriak direla baita ere gobernuak (gobernukideak edota gobernukide ohiek) enpresengan dituzten eraginak. PPk, adibidez, estatuko enpresa handienetan bere alderdiarekiko kidetasuna zuten pertsonak kokatu zituen. Aipagarria da baita enpresa batzuek beste batzuengan duten indarra ere, La Caixaren kontuarekin ikusi dugun bezala.

- Repsol YPF-ren egoera Bolivian:
Bolivian petrolio enpresekin gertatzen ari denaren jatorria hurrengoa da: Garai batean YPFB (Yacimientos Petrolíferos Fiscales Bolivianos) izeneko petrolio-enpresa zen hidrokarburoen araketa, esportazioa, errefinamendua, industrializazioa, garraioa eta komertzializazioa kontrolatzen zuena. Baina 1997an, YPFB-k dohanik gasa eta petrolioa Repsol YPF-ri eta gainontzeko multinazionalei eman zien, Sanchez de Lozada presidenteak sinatutakoaren arabera. Hor presioak edo, ziur asko, sobornoa egongo zela argi dagoela uste dut nik, halakorik baieztatzen duen idazkirik topatu ez dudan arren.

Boliviako Carlos Mesa presidenteak (2003urria-2005ekaina) Lozadaren dekretua bertan behera utzi zuen, baina legeak ez duenez atzeranzko balioa, petrolio enpresek kontratu horiek bete daitezen nahi dute, 40 urterako sinatu baitzituzten. Baina kontratu horiek ilegalak ziren kongresuak onartu ez zituelako, beraz, ez dute zertan indarrean jarraitu behar. Ondorioz, petrolio enpresak Bolivian jarraitu nahi badute kontratu berriak sinatu beharko dituzte.

2005. urtean Bolivian matxinada popularrak egon ziren, langileen eta nekazarien sindikatuek zein auzokide kontseiluek bultzaturik: hidrokarburoen zein errekurtso naturalen nazionalizazioa eskatzen zuten (eskaera hau egin beharra ere, harrigarri da!). Matxinada horietan zehar Evo Moralesen Movimiento al Socialimo-k lortu zuen atzerriko petrolio-enpresei zergak bikoiztea, %16tik %32ra (Repsol YPF-ri ere, beraz. Jakin beharra dago elkarte honen produkzioaren %9-a Boliviatik datorrela eta enpresaren hidrokarburo erreserba frogatuen %23-a ere bertan aurkitzen dela). Handik gutxira, Evo Morales-ek hauteskundeak irabazi zituen. Bolivian 2 urtetan 2 presidente kargutik kentzea eragin zuten gizarte-presioek, beraz, azpimarratu beharra dago gizarteak ere presio eragile indartsua dela.

Evo Morales-en gobernuak onartzen du multinazionalak Bolivian geratu daitezen, baina modu ordenatu baten, izan ere, Boliviak bere petrolioaren jabe izan nahi du eta haren ustiapen prozesuan parte hartu. Momentuz, Repsol YPF multinazionalak %25ean murriztu behar izan ditu bere gas erreserbak.

Egoera, berez, larriegia ez baldin bazen, Repsol YPF korrupzio eskandalo baten murgildu da, enpresak Bolivian duen egoera larrituko duelarik horrek. YPFBko presidentea den Jorge Alvaradok aitortu zuen beala, Repsol YPFk Boliviatik petrolioa baimenik gabe ateratzeko dokumentuak eraldatu dituela pentsatzeko aztarnak daude. 230.000 petrolio kupel horien ustezko kontrabandoa dela eta Repsol YPFko ordezkaria preso hartu nahi zuten Boliviako agintariek. Repsol YPF-k salaketa hura ezeztatu egin zuen, baina hala ere, enpresaren agintari nagusiek espetxean eman zuten hainbat ordu.

Horrez gain, New York-eko burtsan egin beharreko anotazioan, zenbakiak puztu zituen Repsol YPF-k joan den urtarrilean. Petrolio-enpresak nahigabeko akatsa izan zela adierazi zuen, baina YPFB-ko presidenteak bestelako azalpena eman zuen: legediaren arabera Bolivia bere lurrazpiko hidrokarburo guztien jabe da. Multinazionalek ez dira hidrokarburoen jabe bilakatuko lurretik atera arte. Ondorioz, Repsol YPF-k ezin du burtsan anotatu Boliviako lurrazpiko erreserbak bereak bailiran; eta hori izan zen, hain zuzen ere, egin zuena, burtsan balioa handiagoa lortzeko asmoz.

Egoera berri honetan non aurkitu ditzakegu Repsol YPF-ren presioak? Izan ere, argi dago oraingoan haren kontra dauden interesak Boliviako gobernua bera dela. Kasu honetan Repsol YPF-k Espiniako gobernura jo du (edo emaitzak ikusirik hala gertatu dela uste dut nik): Evo Moralesek 2005ko abenduaren 19 irabazi zituen hauteskundeak eta handik aste gutxira Espainiara bidaiatu zuen Zapaterorekin elkarrizketa bat izateko. Zapaterok, Repsol YPF-k Boliviarekin zituen harreman txarrez jabeturik, herrialde hari barkatu zion Espainiarekiko zuen kanpo zorraren (100 milioi euroren) zati handi bat.

Honekin guztiarekin, Hegoaldearen eta Iparraldearen artean dagoen inkomunikazio larria agerian geratzen da. Edonork pentsa zezakeen ingurugiroa gehiegi kezkatzen ez zitzaiela petrolio enpresei, horrek harritzen ez duela uste dut nik, baina pertsonei emaniko tratuak benetan espantua sortzen dute. Nire aldetik, Repsol YPF-ri boikot egingo diot, baina nik neuk kotxea ez dudanez, sarean kritika hau eskegitzea erabaki dut (jakin badakidan arren jendeak ez diola gasolina erosteri utziko). Gobernuek, ikusi dudanez, ez dute deus egiteko asmorik, beraz, kontsumitzaileen esku dago kontua: baso amazonikoen milioika hektareaz ari gara! Animalien biziraupenaz! hamarnaka tribu indigenez! Hala ere, ezin progresu ekonomikoa geldiarazi eta ezin petroliorik gabeko bizimodua eroan gizarte industrializatu baten. Konponbidea: energia alternatiboak garatzea. Arazoa: Repsol YPF bezalako enpresei halakorik komeni ez zaiela.

No hay comentarios: